November 30

Արևի մոտ Ավ.Իսահակյան

Մի որբ երեխա՝ ցնցոտիներ հագած՝ կուչ էր եկել հարուստ տների պատերի տակ: Մեջքը հենել էր մի հարուստ տան պատին և մեկնել էր ձեռքը դեպի մարդիկ:
Նոր էր բացվել գարունը, մոտավոր սարերը կանաչին էին տալիս, և գարնան անուշ արևը բարի աչքերով նայում էր ամենքին: Մայթերով անցուդարձ էին անում մարդիկ, և ո´չ մի մարդ չէր նայում, չէր ուզում նայել խեղճ ու որբ երեխային:
Երբ արևը կամաց-կամաց թեքվում էր մոտավոր կանաչ սարերի հետևը — սկսեց փչել մի ցուրտ քամի, և երեխան դողում էր՝ խե՜ղճ ու անտուն:
— Ա՜խ, կարմիր արև, բարի՜ արև, դուն էիր ինձ միայն տաքացնում, հիմա ո՞ւր ես գնում, թողնում ես ինձ մենակ՝ այս ցրտին ու խավարին, ես մայր չունիմ, ես տուն չունիմ, ո՞ւր գնամ, ո՞ւմ մոտ գնամ… Վե´ր առ, տա՜ր ինձ քեզ հետ, անո՜ւշ արև…
Լալիս էր երեխան լուռ ու մունջ, և արցունքները գլոր-գլոր սահում էին նրա գունատ երեսից: Իսկ մարդիկ տուն էին դառնում, և ո՜չ ոք չէր լսում ու տեսնում նրան, ո՜չ ոք չէր ուզում լսել ու տեսնել նրան…
Արևը սահեց անցավ սարի մյուս կողմը և էլ չերևաց:
— Բարի՜ արև, ես գիտեմ, դու գնացիր քո մոր մոտ… Ես զիտեմ ձեր տո՜ւնը, ա՜յս սարի հետևն է. ես կուգամ, կուգամ քեզ մոտ, հիմա՜, հիմա՜:
Եվ խեղճ երեխան դողալով՝ հարուստ տների պատերը բռնելով, գնա՜ց, գնա՜ց, քաղաքից դուրս ելավ: Հասավ մոտավոր սարին. դժվար էր վերելքը. քարեր ու քարեր, առքը դիպչում էր քարերին, խիստ ցավում, բայց նա ուշ չդարձնելով բարձրանում էր անընդհատ:
Մութը իջավ, և կանաչ սարը սևերով ծածկվեց: Սարի գլխին փայլփլում էին աստղերը՝ կանչող, գարդարող ճրագների պես:
Փչում էր սառը, խիստ քամին, որ ձորերի մեջ ու քարափների գլխին վայում էր. երբեմն թռչում էին սև թևերով գիշերահավերը, որոնք որսի էին դուրս եկել:
Երեխան անվախ և հաստատուն քայլերով գնում էր վերև, բա՜րձր, միշտ բա՜րձր, և հանկարծ լսեց շների հաչոց, մի քիչ հետո էլ լսեց մի ձայն խավարի միջից, — Ո՞վ ես, ո՞ւր ես գնամ:
— ճամփորդ տղա եմ, արևի մոտ եմ գնամ, ասա՜, ո՞ւր է արևի տունը, հեռո՞ւ է, թե մոտիկ:
ճրագը ձեռին մոտ եկավ մի մարդ և քնքուշ ձայնով ասաց.
— Դու հոգնած կլինես, քաղցած ու ծարա՜վ, գնանք ինձ մոտ: Ի՜նչ անգութ են քո հայրն ու մայրը, որ այս մթանը քեզ ցրտի ու քամու բերանն են ձգել:
— Ես հայր ու մայր չունիմ, որբ եմ ու անտեր…
— Գնանք, տղա՜ս, գնա՜նք ինձ մոտ,— ասաց բարի անծանոթը և երեխայի ձեռքից բռնելով տուն տարավ:
Նրա տունը մի խեղճ խրճիթ էր. օջախի շուրջը նստել էին բարի մարդու կինն ու երեք փոքր երեխաները: Նրա խրճիթին կից մի մեծ բակում որոճում էին ոչխարները: Նա հովիվ էր, սարի հովիվ:
— Սիրելի՜ երեխաներս, ձեզ եղբայր եմ բերել, թո՜ղ չլինեք երեք եղբայր, լինեք չորս, երեքին հաց տվող ձեռքը չորսին էլ կտա:
Սիրեցե´ք իրար, եկե´ք համբուրեցեք ձեր նոր եղբորը: Ամենից առաջ հովվի կինը գրկեց երեխային և մոր պես ջերմ-ջերմ համբուրեց, հետո երեխաները եկան և եղբոր պես համբուրեցին նրան:
Երեխան ուրախությունից լաց էր լինում և նորից լալիս:
Հետո սեղան նստան ուրախ, զվարթ. մայրը նրանց համար անկողին շինեց և ամենքին քնեցրեց իր կողքին, երեխան շա՜տ հոգնած էր. իսկույն աչքերը խփեց և անո՜ւշ- անո՜ւշ քնեց:
Երազի մեջ ուրախ ժպտում էր երեխան, որպես թե ինքը արևի մոտ է արդեն, գրկել է նրան ամուր ու պառկել է նրա գրկում տաք ու երջանիկ:
Մեկ էլ սրտի հրճվանքից վեր թռավ և տեսավ, որ արևի փոխարեն գրկել է իր նոր եղբայրներին և ամուր բռնել է մոր ձեռքը: Եվ նա աչքովին տեսավ, որ արևը հե´նց այս տան մեջն է, որ ինքը ուղիղ հե´նց արևի գրկումն է…:

Ցնցոտի-մաղված

մունջ-լռակյաց

քարափ-լեռ

  • Բնութագրի՛ր և նկարագրի՛ր տղային, հովվին:
    • Տղան բարի էր, խեղճ վորբ ու ծարավ.
    • Հովիվը բարի, հոգատար, մարդասեր, և խղճով:
  • Բացատրի՛ր վերնագիրը:
    • Վերնագիրը բնութագրում է որ տղան իր արևը, իր ջերմություննը ու տունը:
  • Պատմվածքից դո՛ւրս  գրիր բաղադրյալ  (բարդ, ածանցավոր և բարդ ածանցավոր ) բառեր:
    • Բարդ-անցուդարձ,գիշերահավ,քարափ:
    • Ածանցավոր-ուրախություն,ճամփորդ,մոտավոր,չդարձնել,անվախ:
    • Բարդ ածանցավոր-գիշերահավեր,քարափներ:
November 30

Բաժանելիության հայտանիշներ։ Թվերի բաժանելիությունը 3-ի, 9-ի և 4-ի

Բաժանելիության հայտանիշներ։ Թվերի բաժանելիությունը 3-ի, 9-ի և 4-ի

Դասարանական առաջադրանքներ

1 83, 12, 129, 6534, 5355թվերից առանձնացրե՛ք նրանք, որոնք բաժանվում են 3-ի։

83    8+3=11   1+1=2

12    1+2=3  

129    1+2+9=12    1+2=3

6534  6+5+3+4=18     1+8=9

5355 5+3+5+5=18      1+8=9

2 Որոշե՛ք, թե 91917, 56574, 828 թվերից որոնք են բաժանվում 9-ի։

91917    9+1+9+1+7=27   2+7=9  

56574    5+6+5+7+4=27   2+7=9

828         8+2+8=18           1+8=9

3    230, 1200, 5250, 324, 535160, 73489138  թվերից առանձնացրե՛ք նրանք, որոնք բաժանվում են 4-ի։

230    3+0=3

1200

5250      5+0=5

324        

536160

73489138

4 Կբաժանվի՞ արդյոք 3-ի այն թիվը, որը բաժանվում է 9-ի։   

Այո

5. Գրե՛ք հինգ թիվ, որոնք բաժանվում են 3-ի, բայց չեն բաժանվում 9-ի։

3,6,12,15,21

6 Գործածելով 4, 6, 8 թվանշանները՝ գրե՛ք հինգ եռանիշ թիվ, որոնք բաժանվում են 9-ի։

468,864,648,684,846,486

7 ABC եռանկյան AB և BC կողմերի երկարությունների գումարը 23սմ է,  AC և BC կողմերի երկարությունների գումարը՝ 20սմ, AB և AC կողմերի երկարությունների գումարը՝ 25սմ։ Գտե՛ք   ABC եռանկյան պարագիծը։

23+20+25=68

68:2=34               

8 Երեք տարբեր օղակաձև երթուղիներով Երևանից միաժամանակ մեկնել են երեք ավտոբուսներ։ Նրանցից մեկը Երևան է վերադառնում յուրաքանչյուր 4 ժամը մեկ, երկրորդը՝ յուրաքանչյուր 6 ժամը մեկ, երրորդը՝ յուրաքանչյուր 8 ժամը մեկ։ Երևանից մեկնելուց քանի՞ ժամ հետո այդ ավտոբուսները նորից կհանդիպեն Երևանում։       

24:4=6

24:6=4

24:8=3

November 28

Կատարի՛ր առաջադրանքները։

80.Եթե հնարավոր է՝ ցո՛ւյց տուր բառը կազմող մասերը: 

Օրինակ՝  

գրասեղան — գր (գիր) + ա + սեղան: 

Պահարան — պահ + արան: 

Դուռ — չի բաժանվում: 

Հականիշ-հակ+ա+նիշ

բանջարանոց-բանջար+անոց

աշակերտ-աշ+ա+կերտ

աշակերտական-աշ+ա+կերտ+ական

տարրական-տար+ական

զլխավոր-գլխ+ավոր

կարմիր-կարմիր

դաշտամուկ-դաշտ+ա+մուկ

հյուր-հյուր

հարստություն-հարստ+ություն

կերառատ-կեր+առատ

վտանգ-վտանգ

81. Ուշադրություն դարձրո՛ւ Ա և Բ խմբերի բառերի կազմությանը. փորձի´ր բացատել տարբերությունը: 

Ա. Մարդ, տեր, սիրտ, կապույտ, արքա, ծաղիկ, կատու, բարի: 

 Բ. Մարդասեր, Տիրամայր, սրտատրոփ, կապտավուն, արքայական, ծաղկել, կատվազգի, բարերար: 

Ա․ խմբի բառերը ըստ կազմության պարզ են, իսկ Բ․ խմբինը բարդ կամ ածանցավոր։

82. Տրված բառերը բաժանի´ր երկու խմբի (տե´ս  81-րդ վարժությունը): 
Ուրախություն, նկար, գլուխ, փետրագնդակ, հինգ, ուրախ, նորություն, փետուր, շյուղ, երկմտություն,շաբաթական, գրպան, քաղաք, օրացույց, գլխակորույս, անուն: 

1․Ուրախություն,փետրագնդակ,նորություն,երկմտություն,շաբաթական,գլխակորույս։

2․Նկար,անուն,գլուխ,հինգ,ուրախ,շյուղ,փետուր,գրպան։

November 28

Կատարի՛ր առաջադրանքները (գործնական քերականություն)

77. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական  բառով: 

Օրինակ՝ 

սրտի ձև ունեցող — սրտաձև

Մոր քույրը-մորաքույր

դարպասը պահող-դարպասապահ

ժամանակը ցույց տվող-ժամացույց

ջրի աման-ջրաման

գաղտնիք պահող-գաղտնապահ

նավ վարող-նավավար

ծաղկի թերթիկ-ծաղկաթերթ

արագ վազող-արագավազ

ամենից մեծ-ամենամեծ

պոչ չունեցող-անպոչ

անուշ համ ունեցող-անուշահամ

քարով շինված-քարաշեն

կին բժիշկ-բժշկուհի

բալի ծառ-բալենի

78. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով: 

 Օրինակ՝ 

բարձր հասակ ունեցող — բարձրահասակ

Բարի սիրտ ունեցող-բարեսիրտ

խիղճ չունեցող-անխիղճ

բարձր ձայնով-բարցրաձայն

միշտ ժպտուն-ժպտերես

գանձը պահելու տեղ-գանձարան

կապույտ աչքերով-կապուտաչյա

արքայի որդի-արքայազն

հույների երկիր-Հունաստան

փոքր էշ-ավանակ

ծաղիկներով զարդարված-ծաղկազարդ

քաղաքում ապրող-քաղաքացի

հայերի երկիր-Հայաստան

79. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով: 

Ավետիս (բարի լուր) բերող-ավետաբեր

արագ ընթացող-արագընթաց

բաժակը ձեռքին-

արտասանվող ճառ-կենաց

վեպ գրող-վիպագիր

բառարան գրող-լեզվաբան

արտասահմանում ապրող մարդ-սփյուրքաբնակ

բույսերի մասին գիտություն-բուսաբանություն

November 27

«Ящик Пандоры»

«Ящик Пандоры»

Согласно легенде, когда Прометей, могучий титан, похитил для смертных божественный огонь, научил их искусствам и ремеслам и дал им знания, счастливее стала жизнь на земле. Зевс, разгневанный поступком Прометея, жестоко покарал его, а людям послал на землю зло. Он повелел славному богу-кузнецу Гефесту смешать землю и воду и сделать из этой смеси прекрасную девушку, которая обладала бы силой людей, нежным голосом и взглядом очей, подобным взгляду бессмертных богинь. Дочь Зевса, Афина-Паллада, должна была выткать для нее прекрасную одежду; богиня любви, златая Афродита, должна была дать ей неотразимую прелесть; Гермес — дать ей хитрый ум и изворотливость.

Тотчас же боги исполнили повеление Зевса. Гефест сделал из земли необычайно прекрасную девушку. Оживили ее боги. Афина-Паллада облекла девушку в сияющие, как солнце, одежды и надела на нее золотые ожерелья. Гермес вложил ей в уста лживые и полные лести речи. Назвали боги ее Пандорой. Пандора должна была принести с собой людям несчастье.

Когда это зло для людей было готово, Зевс послал Гермеса отнести Пандору на землю к брату Прометея, Эпиметею. Мудрый Прометей много раз предостерегал своего неразумного брата и советовал ему не принимать даров от Зевса. Он боялся, что эти дары принесут с собой людям горе. Но не послушался Эпиметей совета мудрого брата. Пленила его своей красотой Пандора, и он взял ее себе в жены. Вскоре Эпиметей узнал, сколько зла принесла с собой Пандора людям.

В доме Эпиметея стоял большой сосуд, плотно закрытый тяжелой крышкой; никто не знал, что в этом сосуде, и никто не решался открыть его, так как все знали, что это грозит бедами. Любопытная Пандора тайно сняла с сосуда крышку, и разлетелись по всей земле те бедствия, которые были некогда в нем заключены.

Счастливо жили раньше люди, не зная зла, тяжелого труда и губительных болезней. Теперь злом наполнялись и земля, и море. Незваными и днем, и ночью приходят к людям зло и болезни, страдания несут они с собой людям. Неслышными шагами, молча приходят они, так как лишил их Зевс дара речи, — он сотворил зло и болезни немыми.

«Ахиллесова пята»

Многие предания древней Греции имеют несколько вариантов. Ахиллесова пята миф относится к таким сказаниям. По одной версии, мать героя закаляла его в божественном огне. Второй вариант истории о том, как великий воин обрел свою неуязвимость, гласит, что Фетида окунала его в воду реки мертвых — Стикс. В обоих случаях единственным слабым местом мальчика осталась пята, за которую младенца держали.

Ахилл прославился как великий воин. С самого детства он рос крепким и выдающимся юношей. Ему были неизвестны страх и робость. Не было того, что могло бы напугать героя. Будучи еще совсем маленьким, он ходил на охоту убивать львов и терроризирующих крестьян диких кабанов.

Была в нем не только сила, но и скорость.

Рос он под наставлением своей матери Фетиды. Она хоть и была богиней, но ни на день не забывала про смертного сына. С наставлениями и учениями являлась мать к Ахиллу.

Однажды, известный в те времена предводитель воителей Менелай стал собирать новое войско, чтобы отправиться войной на Трою.  Он обратился к Ахиллу и призвал его участвовать в предшествующей войне, и тот, не думая, согласился.

Он в первые же дни обрел репутацию великого воина. Бесстрашие и умение обращаться с мечом обеспечили юноше воинскую славу. Миф рассказывает, что им было совершено большое количество подвигов на поле битвы. Удача сопутствовала мальчику повсюду.

Вся суть и происхождение выражения «Ахиллесова пята» заключается в нелепой гибели героя. После возвращения с войны Ахилл отправился к царскому дворцу, там он встретился с ненавидящим его принцем Парисом. Тот взял лук и выстрелил в юношу. Он выпустил две стрелы, одна из которых вонзилась в единственную слабую точку у героя не теле — в пятку. Отравленный наконечник не оставил шансов Ахиллу выжить.

«Панический страх»

В Греческой мифологии часто можно было видеть и бога Пана. Когда родился великий Пан, то мать его нимфа Дриопа, взглянув на сына, в ужасе обратилась в бегство. Он родился с козлиными ногами и рогами и с длинной бородой. Но отец его, Гермес, обрадовался рождению сына, он взял его на руки и отнес на светлый Олимп к богам. Все боги громко радовались рождению Пана и смеялись, глядя на него.

Бог Пан не остался жить с богами на Олимпе. Он ушел в тенистые леса, в горы. Там пасет он стада. Лишь только услышат нимфы чудные звуки свирели Пана, как толпами спешат они к нему, окружают его, и вскоре веселый хоровод движется по зеленой уединенной долине, под звуки музыки Пана. Пан и сам любит принимать участие в танцах нимф. Когда Пан развеселится, тогда веселый шум поднимается в лесах по склонам гор. Когда же наступает жаркий полдень, Пан удаляется в густую чащу леса и там отдыхает. Опасно беспокоить тогда Пана; он вспыльчив, он может в гневе послать тяжелый давящий сон, он может, неожиданно появившись, испугать потревожившего его путника. Наконец, может он наслать и панический страх, такой ужас, когда человек бросается бежать, не разбирая дороги, через леса, через горы, по краю пропастей, не замечая, что бегство ежеминутно грозит ему гибелью. Случалось, что Пан целому войску внушал подобный страх, и оно обращалось в неудержимое бегство. Не следует раздражать Пана — когда вспылит, он грозен. Но если Пан не гневается, то милостив он и добродушен. Много благ посылает он пастухам. Бережет и холит стада греков великий Пан.

нимфа — божество в виде женщины, олицетворяющее различные силы природы.

свирель — музыкальный инструмент в виде дудки, флейта.

чаща — густой, труднопроходимый лес.

милость — доброе дело, доброе отношение.

холить —  заботливо, с большим вниманием ухаживать за кем-то или чем-то.

«Дамоклов меч» — постоянно угрожающая опасность

В прекрасном и богатом сицилийском городе Сиракузы тридцать восемь лет единолично правил Дионисий. И хотя могущество его было велико, счастливым он себя не чувствовал. Он жил в постоянной тревоге, особенно опасаясь за свою власть и жизнь. Дионисий никому не доверял, а потому не имел настоящих друзей. Телохранителей он набирал из бывших рабов, которым даровал свободу.

Он опасался ходить или ездить куда-либо, так как повсюду ему мерещились ловушки и засады.

Страх постоянно сопутствовал Дионисию. Если он даже дома боялся всего и вся, то что уж говорить о том, когда ему приходилось покидать дворец! Он боялся встречаться с народом, выступать перед ним.

И вот однажды тирану предоставилась возможность показать всем, какова на самом деле его счастливая жизнь. Среди окружавших его льстецов был человек по имени Дамокл. Ему страстно хотелось больше других угодить своему благодетелю. И вот он восхищенно сказал Дионисию: «Какой ты счастливый, царь! У тебя несметные богатства! Ты правитель прекрасного города! Твой дворец великолепен, красивее и богаче его вряд ли можно сыскать! Я уверен, на свете еще не было человека счастливее

Дионисий ответил: «Ты замечательно говоришь, Дамокл, о моей прекрасной жизни. Наверняка и ты хотел бы жить такой же прекрасной жизнью? Говори правду, не бойся».

Дионисий тут же исполнил его желание. Он приказал посадить его на золотое сиденье, покрытое великолепным ковром, изготовленным искуснейшими мастерами, а рядом поставить несколько изящных столиков, на которых сверкали драгоценные приборы из золота и серебра.

Однако Дионисий велел незаметно спустить с потолка острый меч, подвешенный на конском волосе. Он висел прямо над шеей мнимого счастливца. Заметив его, Дамокл тут же потерял интерес к окружающей его роскоши, перестал получать удовольствие от еды и напитков. Он уже не смотрел на прислуживающих ему юношей, не замечал красоты золотой и серебряной утвари, не тянул руку к изысканным блюдам. Он не сводил застывшего взгляда с блестящего меча. При этом так дрожал от страха, что с него даже свалился венок, который обычно надевали на голову гостям во время торжественных пиров.

Кончилось тем, что Дамокл попросил тирана освободить его от всей этой роскоши, поскольку он в полной мере вкусил его счастья и с него достаточно. Так он на собственном опыте изведал, что не может быть счастлив тот, над кем постоянно висит угроза какой-нибудь беды.

November 27

Կրկնում ենք

1) Գտեք բաժանելին, եթե բաժանարարը 21 է, թերի քանորդը՝ 10, մնացորդը՝ 6։

10×21+6=216

2) Գտիր բաժանարարը, եթե բաժանելին 186 է, թերի քանորդը՝ 5, մնացորդը՝ 1։

5×186+1=931

3)Գտեք բաժանելին, եթե բաժանարարը 33 է, թերի քանորդը՝ 4, մնացորդը՝ 3։

4×33+3=135

4) Գտիր բաժանարարը, եթե բաժանելին 126 է, թերի քանորդը՝ 4, մնացորդը՝ 2։

4×126+2=506

5)Գտեք բաժանելին, եթե բաժանարարը 17 է, թերի քանորդը՝ 19, մնացորդը՝ 5։

19×17+5=328q

6) Գտիր բաժանարարը, եթե բաժանելին 158 է, թերի քանորդը՝ 3, մնացորդը՝ 2

3×158+2=476

7) Ի՞նչ ամենամեծ մնացորդ կարող է ստացվել բնական թիվը 3-ի բաժանելիս։

3-1=2

8)Ի՞նչ ամենամեծ մնացորդ կարող է ստացվել բնական թիվը 25-ի բաժանելիս։

25-1=24

9)Ի՞նչ ամենամեծ մնացորդ կարող է ստացվել բնական թիվը 106-ի բաժանելիս։

106-1=105

10) Առանձնացրեք 4-ի բաժանվող թվերը.

1000, 1785, 2924, 30261, 2820, 34581, 3565, 2812, 4533

1000,2924,2820,2812

11) Հաշվեք ուղղանկյունանիստի մակերևույթի մակերեսն ու ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝ 13 սմ, 15 սմ,  10 սմ:

V=13x15x10=1950

S=2x(13×15+10×13+15×10)=950

12) Հաշվեք  21 սմ կող ունեցող  խորանադի ծավալն ու մակերևույթի մակերեսը։

V=21x21x21=9261

S=21x21x6=2642

13)  Ուղղանկյան լայնությունը 23 մ է, իսկ երկարությունը լայնությունից մեծ է 7 մ-ով։ Որքա՞ն է ուղղանկյան մակերեսը։

23+7=30

S=23×30=690

14)  Ինչպիսի՞ անկյուններ կստացվեն, եթե փռված անկյունը նրա գագաթից սկիզբ առնող ճառագայթով բաժանենք երկու հավասար մասերի։

180:2=90

ուղիղ անկյուն

15) Երկու շրջանագծերի կենտրոնների հեռավորությունը 10սմ է։ Շրջանագծերի շառավիղներն են՝ 3սմ և 5սմ։ Կհատվե՞ն արդյոք այդ շրջանագծերը։

3+5=8<10 չեն հատվի

November 26

Երկրի մակերևույթի հիմնական ձևերը: Հարթավայրեր և լեռներ

Երկրի մակերևույթն ամենուրեք նույն ձևը չունի: Մայրցամաքների վրա և օվկիանոսների հատակում կան բազմաթիվ անհարթություններ՝ հարթավայրեր, լեռներ, բլուրներ, ձորեր, խոր անդունդներ և այլն: Երկրի մակերևույթի փոփոխող արտածին ուժերից են Արեգակի էներ­գիան, հոսող ջուրը, քամին, սառցադաշտերը, ծովերի ալեբախությունը և, անշուշտ, մարդու ներգործությունը:

Այդ երկու ուժերը հավերժ պայքարի մեջ են: Ներծին ուժերն ստեղծում են անհարթություններ՝ նոր լեռներ, իջվածքներ և այլն: Իսկ արտածին ուժերը, դրան հակառակ, քայքայում են լեռնային ապարները, լցնում իջվածքները և հարթեցնում մակերևույթը: Արտածին ուժերին միլիոնավոր տարի­ներ են անհրաժեշտ՝ լեռները հարթեցնելու համար: Մինչդեռ ներծին ուժերը րոպեների ընթացքում կարող են հրաբխային նոր լեռներ գոյացնել:
Այսպիսով՝ ներծին և արտածին ուժերի շնորհիվ ձևավորվել են Երկրի մակերևույթի ներկա ձևերը:
Երկրի մակերևույթի հիմնական ձևերն են հարթավայրերն ու լեռները: Մակերևույթի այս ձևերն իրարից տարբերվում են ծովի մակարդակից իրենց բարձրությամբ: Առանձնացնում են բարձրության երկու տեսակ՝ բա­ցարձակ և հարաբերական:
Ցամաքի վրա որևէ կետի բարձրությունը ծովի (օվկիանոսի) մակար­դակից կոչվում է բացարձակ բարձրություն:
Օրինակ՝ Երևանի բարձրությունը ծովի մակարդակից մոտ 1000 մ է, իսկ Մեծ Արարատինը՝ 5165 մ: Ծովի մակարդակից Երկրի մակերևույթի ա­մենաբարձր կետը Ջոմոլունգմա (էվերեստ) լեռնագագաթն է՝ 8848 մ:
Երկու կետերի բացարձակ բարձրությունների տարբերությունը կոչվում է հարաբերական բարձրություն:
Օրինակ՝ Մեծ Արարատի հարաբերական բարձրությունը Երևանի նկատմամբ 4165 մ է, այսինքն՝  5165 մ — 1000 մ = 4165 մ:
Երկրի մակերևույթի հիմնական ձևերից ծանոթանանք հարթավայրերին:  Հարթավայրերը ցամաքի հարթ կամ թույլ բլրավետ, ընդարձակ տարածություններն են:   Հարթավայրերը զբաղեցնում են ցամաքի մակերևույթի 3/5 մասը: Հարթավայրերն առաջանում են տարբեր ճանապարհով:

  1. Լեռների քայքայման հետևանքով: Հնագույն լեռները միլիոնավոր տարիների ընթացքում արտածին ուժերի ազդեցությամբ քայքայ­վում են ու վերածվում հարթ տարածքների:
  2. Ծովի հատակի բարձրացման պատճառով: Երկրակեղևի ուղղաձիգ շարժումների հետևանքով՝ նստվածքներով ծածկված ծովի հատակը դանդաղ բարձրանում է և վերածվում ցամաքի:
  3. Լավային հոսքերի հետևանքով: Հրաբխի ժայթքումից առաջացած լավան հոսելով լցվում է գոգավոր տարածություններ և հարթեցնում: Նման ձևով առաջացած հարթավայրերը սովորաբար փոքր են լի­նում, օրինակ՝ մեր երկրում՝ Աշոցքի, Կոտայքի և այլ հարթավայ­րի։
  • Գետերի ջրաբերուկների կուտակ­ման հետևանքով: Խոշոր գետերի մի­ջոցով տեղափոխված նյութերը (գլա­քար, խիճ, ավազ, տիղմ և այլն), կուտակվելով, առաջացնում են հարթա­վայրեր: Նման եղանակով գոյացած աշխարհի խոշոր հարթա­վայրերից են՝ Ամազոնի, Մեծ Չինական, Միջագետքի  և այլն:

Ըստ օվկիանոսի մակարդակից ունեցած բարձրության՝ հարթավայրերը լինում են դաշտավայրեր (մինչև 200 մ), բարձրավայրեր (մինչև 500 մ), սարահարթեր (500 մ-ից բարձր) և ցածրավայրեր (օվկիանոսի մակարդակից ցածր):

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Ի՞նչ ուժերի ազդեցությամբ է ձևավորվում Երկրի մակերևույթը:

Ներծին և արտածին ուժերի շնորհիվ ձևավորվել են Երկրի մակերևույթի ներկա ձևերը:
2.Որո՞նք են Երկրի մակերևույթի հիմնական ձևերը: Ի՞նչ է հարթա­վայրը:

Երկրի մակերևույթի հիմնական ձևերն են հարթավայրերն ու լեռները:Հարթավայրերը ցամաքի հարթ կամ թույլ բլրավետ, ընդարձակ տարածություններն են: 
3.Ի՞նչ են ցույց տալիս բացարձակ և հարաբերական բարձրություն­ները:

Ցամաքի վրա որևէ կետի բարձրությունը ծովի (օվկիանոսի) մակար­դակից կոչվում է բացարձակ բարձրություն:

Երկու կետերի բացարձակ բարձրությունների տարբերությունը կոչվում է հարաբերական բարձրություն:
4.Հարթավայրերն ըստ ծագման ի՞նչ տեսակների են լինում։

Հարթավայրերը ցամաքի հարթ կամ թույլ բլրավետ, ընդարձակ տարածություններն են: 
5.Հարթավայրերն ըստ բացարձակ բարձրության ի՞նչ տեսակների են լինում:

Հարթավայրերը լինում են դաշտավայրեր (մինչև 200 մ), բարձրավայրեր (մինչև 500 մ), սարահարթեր (500 մ-ից բարձր) և ցածրավայրեր (օվկիանոսի մակարդակից ցածր):

November 26

Robin Hood

People have told stories about Robin Hood for more than 700 years.
Nobody knows if he was a real person or an invented character. In the
legends, Robin was extremely intelligent and had a playful sense of
humour. He loved playing tricks on people.
‘Pick a card, any card!’
The stories say that Robin Hood was a skilled archer and he always
carried a bow and arrow.
‘Ha ha, too easy!’
He wore green clothes and a hat with a green feather. He lived in Sherwood Forest with a group of
outlaws, or criminals, known as his ‘Merry Men’. The group included Friar Tuck, ‘Mmm, yummy!’, Little
John, who was unusually tall, ‘Little is just my nickname!’, and Robin’s true love, Maid Marian. ‘Take
that!’
Sherwood Forest was a royal hunting forest near Nottingham in England. Most people thought that
forests were dangerous places to go. People travelling through the forests were often robbed by
outlaws.
‘Your money, please, my Lord!’
‘Oh no, it’s Robin Hood!’
The stories say that Robin Hood only took money from rich people so that he could give it to people
who needed it. So he became famous for ‘robbing from the rich and giving to the poor’.
‘Here you are, my dear.’
‘Oh, thank you, Robin!’
The Sheriff of Nottingham was Robin’s arch-enemy. It was the sheriff’s job to keep the woods safe
and to make sure that nobody stole the king’s deer.
‘What’s that? Is that Robin Hood?’
The Sheriff of Nottingham tried to catch Robin Hood, but never succeeded.
‘Oh no, not again!’
Centuries ago people loved to tell each other stories of Robin Hood. Later he became a famous
character in books, and nowadays Robin is still a well-loved hero in literature, theatre, TV and films.

Պատասխանեք հարցերին

Who was Robin Hood? Robin was extremely intelligent and had a playful sense of
humour. He loved playing tricks on people.

Was Robin an archer or a shooter?The stories say that Robin Hood was a skilled archer and he always
carried a bow and arrow

What was he doing?The stories say that Robin Hood only took money from rich people so that he could give it to people
who needed it.

Why he was famous? So he became famous for ‘robbing from the rich and giving to the poor’.

Who was Maid Marian? Robin’s true love

Why the forests were dangerous? People travelling through the forests were often robbed by
outlaws.

Who wanted to catch Robin Hood?The Sheriff of Nottingham tried to catch Robin Hood, but never succeeded.

Can you describe Robin Hood?He wore green clothes and a hat with a green feather.

Category: English | LEAVE A COMMENT
November 26

Կանոն

Բազմիմաստ են մեկից ավելի իմաստ ունեցող բառերը:

Հոմանիշ են մոտ իմաստ ունեցող բառերը:

Հականիշ են իմաստով հակառակ բառերը:

Համանուն են գրությամբ կամ արտասանությամբ նույն կամ մոտ, բայց իմաստով տարբեր բառերը:

Դարձվածքները բառակապակցություններ են, որոնց մեջ մտնող բառերն իրենց հիմնական իմաստով չեն գործածվում: